Chi tiết - Sở Nông nghiệp và PT nông thôn

      Thị xã Quảng Trị có xã Hải Lệ với địa hình bán sơn địa, đất đai rộng lớn và các hộ dân cư có vườn rất rộng, triền đồi thoai thoải vừa có hồ cá, vừa có cây ăn quả như chuối, mít, xoài, ổi hoặc vườn chè, nhìn chung là vườn tạp, nhiều loại cây xen kẻ, trồng theo sở thích và chưa tính đến hiệu quả kinh tế, chỉ dùng cho gia đình. Và phường An đôn, chạy dọc phía bắc sông Thạch hãn, nhiều hộ dân cư có vườn nhà từ 1.000 m2 trở lên, đất phù sa bồi pha cát và bà con thường trồng các cây ngắn ngày: chuối, ngô, khoai, sắn hiệu quả không cao. Việc xây dựng các vườn kiểu mẫu giúp bà con thiết kế và cải tạo vườn, áp dụng tiến bộ kỹ thuật, thâm canh tăng năng suất phù hợp với tiêu chí nông thôn mới vừa nâng cao giá trị thu nhập từ vườn vừa tạo ra bộ mặt làng quê nông thôn đẹp đẽ

      Thực hiện đề án tái cơ cấu nông nghiệp giai đoạn 2017-2020, định hướng đến năm 2025 của Thị xã gắn với chương trình thực hiện mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Kế hoạch số 229/KH-UBND về ứng dụng những tiến bộ kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất, chất lượng cây ăn quả đặc sản trên địa bàn, nâng cao thu nhập hộ gia đình. Cải tạo vườn tạp xây dựng mô hình kinh tế vườn đem lại hiệu quả cao. Thực hiện QĐ số 2054/QĐ-UBND ban hành bộ tiêu chí xây dựng vườn mẫu nông thôn mới giai đoạn 2022-2025.
      Diện tích vườn, bố trí sắp xếp vườn mẫu. Quy mô diện tích từ 500m2 trở lên, vườn gắn liền với hộ gia đình. Các hộ gia đình liền kề nhau càng tốt. Ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật khi xây dựng vườn, tưới tiêu khoa học. Áp dụng tối thiểu 01 ứng dụng tiến bộ, công nghệ tiên tiến vào sản xuất. Sản phẩm từ vườn đạt sản phẩm hàng hóa đảm bảo an toàn thực phẩm. Môi trường cảnh quan, có hàng rào cây xanh hoặc hàng rào bê tông, kim loại. Vườn đạt mỹ quan, xanh sạch đẹp. Thu nhập hiệu quả trên diện tích vườn mẫu đạt được sau 5 năm.
      Tiêu chí về nông thôn mới theo QĐ số 211/QĐ-TTG. Trong tiêu chí 6.4; mục 2.2 có nội dung: Xây dựng mô hình trình diễn áp dụng tiến bộ kỹ thuật, công nghệ phù hợp với từng địa phương, nhu cầu của sản xuất và định hướng phát triển. Ưu tiên các mô hình về: Thực hành sản xuất nông nghiệp tốt, sản xuất có chứng nhận; nông nghiệp hữu cơ, mô hình liên kết theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm; mô hình nông nghiệp kết hợp du lịch sinh thái, mô hình ứng dụng công nghệ cao; mô hình sản xuất thích ứng với biến đổi khí hậu; các mô hình khác theo nhu cầu của sản xuất, thị trường và định hướng phát triển của địa phương.
      Căn cứ vào những điều kiện đáp ứng vườn mẫu quy mô hộ gia đình và điều kiện đất đai, khí hậu thổ nhưỡng địa phương và trên cơ sở nhu cầu đăng ký của bà con nông dân. Từ năm 2021, thị xã Quảng trị đã thực hiện đề án tái cơ cấu nông nghiệp, xây dựng mô hình trồng cây ăn quả. Tại Hải Lệ là những hộ và nhóm hộ của HTX Như Lệ, Tích Tường. Tổng số hộ tham gia mô hình là 13 hộ, diện tích 2 ha. Đến nay một số hộ có vườn cây thiết kế đẹp, vuông vắn, áp dụng hệ thống tưới được khuyến khích xây dựng vườn mẫu như Ngô Thị Lài (5 sào) , Nguyễn Trí Minh (8 sào), Hồ Phiên (10 sào), Hồ Châu (2 sào), Hồ Sanh (2 sào); tại An Đôn có 35 hộ thực hiện, diện tích 3 ha. Đến nay cây đã được trên ba năm tuổi, một số vườn đẹp như Phan Văn Triều (2 sào), Lê Chiêu (3 sào), Ngô Văn Lợi (3 sào), Phan Văn Dụng (2 sào), Nguyễn Tuệ (3 sào). Quy mô vườn nhà từ 1.000 m2 đến 5.000 m2.
      Thiết lập vườn chủ đạo là bưởi da xanh và cam sành, tiêu chuẩn là các giống cây ghép, cơ sở cung cấp giống uy tín, giống có nguồn gốc xuất xứ đạt TCVN 9302:2013. Cây ghép có bộ lá khỏe, xanh tốt, không có vết bệnh (loét, ghẻ, chảy mủ, thán thư, sâu hại), hình dạng đặc trưng của giống. Thân cây thẳng, vững chắc đạt chiều cao 60 - 80 cm, vết ghép liền và tiếp hợp tốt. Thiết kế vườn với khoảng cách trồng đối với bưởi da xanh 5 m x 5 m tương đương 20 cây/sào (400 cây/ha)  và 3,5 m x 4 m tương đương 36 cây/sào (720 cây/ha) đối với cam sành. Hố đào đúng kỹ thuật kích thước 80 x 80 x 80 cm khoảng tháng 9,10 trước khi trồng cây 1-2 tháng. Đất được xử lý và trộn đều lấp hố với phân chuồng: 20-30 kg, super lân: 0,5 -1 kg, kali: 0,15 kg, vôi: 0,5 -1 kg/hố. Nhu cầu phân chuồng, vi sinh hoặc hửu cơ của cây ăn quả hàng năm khá lớn nên cán bộ kỹ thuật đã hướng dẫn ủ phân hửu cơ vi sinh tại vườn cho các hộ từ nguồn rơm rạ, lá cây, phân lợn, bò để bón cho cây, sử dụng men vi sinh Trichoderma để nâng cao hiệu quả chất lượng phân ủ.
      Ba năm đầu, cây đang thời kỳ kiến thiết cơ bản, tốc độ sinh trưởng thân lá mạnh, nhu cầu dinh dưỡng cao và bị các loại sâu bệnh gây hại nhiều. Trạm cùng khuyến nông cơ sở hướng dẫn bà con chăm sóc đầy đủ và phòng trừ sâu bệnh trên vườn cây hiệu quả. Thực hiện bón phân 4 lần/năm nhằm kích thích các đợt lộc xuân (tháng 1- 2), lộc hè (tháng 5-7), lộc thu (tháng 8-9) và lộc đông (tháng 11-12), tưới nước cho cây mùa khô hạn, phòng trừ sâu vẽ bùa, rầy, rệp gây hại các đợt lộc non. Và đặc biệt hướng dẫn hộ kỹ thuật tỉa cành tạo tán đẹp đều cho cây trong 3 năm đầu chu kỳ kiến thiết cơ bản bước để vào thời kỳ thu trái. Từ thân chính chỉ để 3 cành cấp 1 so le về các phía của cây, khi cành cấp 1 dài 30 cm bấm ngọn để tạo ra 2-3 cành cấp 2 phân đều các hướng, tiếp tục chăm sóc để cây bật lộc và phát triển cành cấp 3, cấp 4 cho tán cây tròn đều. Thường xuyên cắt bỏ những cành tăm, cành vượt, chồi thấp, mọc ở gốc ghép. Ba năm đầu, lượng phân bón/cây/năm cho bưởi:
Năm 1: Ure (0,2-0,4 kg) + Kali clorua (0,15-0,6 kg) + Super lân (0,5-1 kg) + Hửu cơ hoai mục (20-30 kg) + Vôi (0,5-1 kg).
Năm 2: Ure (0,3-0,4 kg) + Kali clorua (0,15-0,6 kg) + Super lân (0,5-1 kg) + Hửu cơ hoai mục (20-30 kg) + Vôi (0,5 kg).
Năm 3: Ure (0,5-0,6 kg) + Kali clorua (0,4-0,6 kg) + Super lân (1-1,5 kg) + Hửu cơ hoai mục (20-30 kg) + Vôi (0,5 kg).
▪ Bón lót qua đông: tháng 10-11. Bón 100% phân hửu cơ (hoặc vi sinh), 100% lân và vôi.
▪ Lần 1: Cuối tháng 1 - tháng 2 để thúc lộc xuân. Bón 1/3 lượng đạm, 1/3 kali.
▪ Lần 2: Cuối tháng 4 để thúc lộc hè. Bón 1/3 lượng đạm, 1/3 kali.
▪ Lần 3: Cuối tháng 7- 8 để thúc lộc thu. Bón 1/3 lượng đạm, 1/3 kali.
      Các hộ được chọn vườn mẫu cây đã đạt trên ba năm tuổi, một số vườn đã cho ra quả bói đầu tiên. Vườn bưởi da xanh sau 3 năm đang dần khép tán, chiều cao cây đạt 2,5-3m. Giống bưởi da xanh thể hiện tính thích nghi với đất đai, khí hậu, sức sinh trưởng, chống chịu sâu bệnh, số lộc ra 4-6 đợt/năm. Cây ra hoa từ tháng 1 dương lịch và tháng 7, 8 là thu hoạch. Trái dạng tròn dài, da xanh đậm, vỏ mỏng, ruột hồng, tép bưởi đẹp ráo nước, không hạt hoặc ít hạt và vị ngọt thanh, ngon miệng. Trọng lượng trái đạt 1,2-1,5 kg. Giống cam ghép đưa về sinh trưởng phát triển khá, giai đoạn mới trồng có bị sâu vẽ bùa gây hại lá và đọt non, các hộ đã phòng trừ nghiêm ngặt bảo vệ lộc non nên đến nay cây sinh trưởng khá, chiều cao cây 1,8 -2 m.  
      Các vườn mẫu Lê Chiêu, Phan Văn Triều, Phan Văn Dụng - An Đôn và Ngô Thị Lài, Nguyễn Trí Minh đang dần hoàn thành hàng rào cây xanh (cây chứa tàu) hoặc hàng rào bê tông kiên cố, hàng rào thép gai nhằm đạt tiêu chí 4. Mô hình vườn kiểu mẫu đã nhận những phản hồi tích cực từ các hộ dân. Một số hộ khác đã tự xây dựng vườn riêng với nhiều chủng loại cây ăn quả như: Bưởi, cam, xoài, nhãn, mít, ổi. Các vườn đang cho quả bói, khuyến cáo bà con để 3-5 quả/cây còn lại vặt bỏ nhằm giúp cây đủ sức tăng trưởng cho năm thứ tư bước vào thu hoạch chính, và chưa thể đánh giá thu nhập, hiệu quả và thu lãi trên diện tích vườn của các hộ. Dự kiến các vườn mẫu được chọn, sau 5-7 năm khi năng suất cao và ổn định (dự kiến 1-1,5 tấn/sào), mỗi cây cho từ 40-45 quả, đạt 50-60 kg/cây thì thu về từ vườn bưởi của hộ 15-20 triệu/sào, là con số thuyết phục khi bà con cải tạo vườn tạp sang trồng chuyên canh cây ăn quả có giá trị. 
      Đi trên đường quê, những con đường bê tông thẳng đẹp, nhìn thấp thoáng sau mái ngói nhà ba gian, đung đưa những chùm bưởi non, cam sành bắt đầu cho quả bói. Màu xanh mướt mắt của lá, những tán cây hình dù đều đặn, hàng cây thẳng lối, những bét tưới tự động cho cây, hàng rào vuông vắn bao quanh vườn. Sau bao năm cần cù chịu khó lập vườn, đầu tư giống, vật tư phân bón, hệ thống tưới, công sức chăm sóc và bắt đầu thu hoạch những trái ngọt đầu tiên, hiệu quả. Làng quê thật đẹp bên những bãi ngô xanh mướt, đồng lúa dập dờn khoe bông và còn đẹp với những con đường, những vườn cây trỉu quả nằm yên bình bên dòng Thạch Hãn hiền hòa - nông thôn mới.

Đức Quốc, Phương Thảo – Trạm KN TXQT