XÂY DỰNG MÔ HÌNH VƯỜN ƯƠM CẢI TIẾN SẢN XUẤT CÂY GIỐNG KEO LAI NUÔI CẤY MÔ GÓP PHẦN THỰC HIỆN VÙNG NGUYÊN LIỆU GỖ RỪNG TRỒNG PHỤC VỤ CHẾ BIẾN VÀ XUẤT KHẨU

Ngày đăng: 30-11-2022
229 lượt xem

Thực hiện Quyết định số 1088/QĐ-BNN-KTHT ngày 25/3/2022 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc Phê duyệt Đề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông lâm sản đạt chuẩn phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu giai đoạn 2022-2025. Tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên Huế là 1 trong 5 vùng sản xuất nguyên liệu sản phẩm nông, lâm nghiệp quy mô hàng hóa tập trung, hiện đại, ứng dụng công nghệ tiên tiến trên cơ sở liên kết bền vững giữa các HTX nông lâm nghiệp với các doanh nghiệp chế biến, tiêu thụ nhằm thúc đẩy nhanh, hiệu quả và bền vững quá trình cơ cấu lại ngành nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới, với sản phẩm là gỗ nguyên liệu rừng trồng. Mục tiêu trong giai đoạn 2022-2025, gỗ rừng trồng chứng chỉ bền vững (FSC, PEFC, VFCS,…) vùng Duyên Hải miền Trung là 22.900 ha.

Để thực hiện trồng rừng gỗ lớn phục vụ vùng nguyên liệu, ưu tiên đưa cây giống Keo lai nuôi cấy mô vào triển khai thực hiện, tuy nhiên hiện nay năng lực tại địa phương đang còn rất hạn chế, tại Quảng Trị hiện nay mới có 1 vườn ươm của Trung tâm Khoa học lâm nghiệp Bắc Trung Bộ đủ năng lực sản xuất cây mô, mỗi năm chỉ đáp ứng đủ trồng rừng khoảng 100ha/năm, mà nhu cầu mỗi năm khoảng 1.000ha, thấy được thực trạng đó Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị đã đề xuất nguồn hỗ trợ từ Trung tâm Khuyến nông Quốc gia thực hiện dự án “xây dựng và phát triển mô hình vườn ươm cây giống lâm nghiệp phục vụ vùng nguyên liệu” giai đoạn 2022 – 2024 và đã được phê duyệt tại Quyết định số 697/QĐ-BNN-KHCN ngày 23/02/2022 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT.

Dự án sẽ được triển khai thực hiện tại 2 tỉnh: Quảng Trị, Thừa Thiên Huế với diện tích vườn ươm đạt 1.000 m²/vườn,trong đó: diện tích nhà ươm cây mô khoảng 230m²/nhà và vườn luyện và phụ trợ khoảng 770 m².

- Số lượng: 06 cái/ 3 năm (mỗi năm thực hiện 01 cái/tỉnh).

- Địa bàn triển khai: tại các xã vùng trung du, miền núi trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, Thừa Thiên Huế thuộc vùng nguyên liệu gỗ lớn.

Năm 2022, đã lựa chọn địa điểm tại HTX Lâm nghiệp bền vững Keo Sơn, xã Cam Nghĩa, huyện Cam Lộ.

- Nội dung hỗ trợ trong mô hình cho 01 vườn ươm cây giống:

+ Khung nhà giâm

+ Hệ thống che điều tiết ánh sáng phía trên

+ Hệ thống che điều tiết ánh sáng xung quanh

+ Hệ thống tưới phun sương

+ Hệ thống tưới phun mưa

+ Hệ thống luống giâm hom

+ Hệ thống bể chứa chìm

- Loại giống cây trồng và vật tư, thiết bị dự kiến áp dụng tại mô hình

+ Cây giống Keo lai mầm được sản xuất bằng phương pháp nuôi cấy mô là các dòng keo lai mô như AH1, AH7, BV16,...

+ Phân bón NPK 16:16:8, phân vi sinh, phân lân.

+ Ngoài ra còn có các vật tư phục vụ kèm theo như đất để đóng bầu, vỏ bầu.

Vườn ươm cây giống cải tiến đã được thực hiện từ các kết quả nghiên cứu của đề tài cấp Bộ “Nghiên cứu công nghệ che sáng và tưới phun tự động cho vườn ươm cây lâm nghiệp” cũng như kết quả của dự án sản xuất thử nghiệm cấp Bộ “Hoàn thiện công nghệ và thiết bị cho nhà giâm hom cây lâm nghiệp quy mô bán công nghiệp tại khu vực có điều kiện khí hậu khắc nghiệt”.

Mô hình nhà ươm cây giống lâm nghiệp cải tiến sẻ được thực hiện tại Quảng Trị giai đoạn 2022 - 2024

Hiện nay, Tổng cục Lâm nghiệp đã ban hành tiến bộ kỹ thuật, công nghệ mới “Nhà giâm hom cây lâm nghiệp cải tiến” theo quyết định số 192a/QĐ-TCLN-KH&HTQT ngày 04 tháng 05 năm 2015 của Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp” Nội dung của tiến bộ kỹ thuật công nghệ là:

1. Công nghệ che sáng di động gồm nhiều tầng che phía trên và xung quanh độc lập nhau bằng lưới che sáng chuyên dụng được điều khiển đóng mở tự động, bán tự động hoặc thủ công theo yêu cầu mức ánh sáng của môi trường ươm cây lâm nghiệp khắc phục được điều kiện khí hậu khắc nghiệt khô nóng, lạnh và mưa phùn kéo dài.

2. Công nghệ tưới phun sương áp suất cao, tạo độ phun tơi cao và đều, được điều khiển tự động theo yêu cầu thời gian hoặc độ ẩm không khí, điều tiết được độ ẩm và nhiệt độ môi trường theo yêu cầu nhiều loài cây lâm nghiệp có đặc tính sinh học khác nhau.

3. Khung nhà ươm bằng thép hộp mạ kẽm được thiết kế theo mô đun công nghiệp trên cơ sở kích thước tối ưu của luống giâm hom và đường tác nghiệp trong nhà để tăng tối đa diện tích giâm hom, thuận tiện gia công chế tạo, lắp đặt và sử dụng.

4. Hệ thống luống giâm thông dụng 1 tầng được cải tiến đảm bảo thoát nước không gây úng, có kích thước phù hợp cho quá trình tác nghiệp và đảm bảo cho sản xuất cây giống theo quy mô công nghiệp.

Vòm che luống giâm có được cải tiến gồm khung là các thanh thép tròn D8 uốn định hình, lắp đặt vào luống và được liên kết với nhau bằng dây mềm, dễ tháo lắp và tiết kiệm chi phí. Vòm che bằng vật liệu PE trong suốt, được đục các hàng lỗ ở 2 bên của vùng đỉnh và hông vòm để điều tiết môi trường giâm cây trong luống.

5. Hệ thống luống giâm 2 tầng theo kết cấu mô đun công nghiệp, được lắp đặt xen kẽ với luống 1 tầng, tăng được diện tích giâm hom gấp 1,5 lần vẫn đảm bảo tạo được môi trường giâm hom theo yêu cầu.

6. Hệ thống phun sương trong không gian nhà ươm ở độ cao 2,0 ÷ 2,2 m so với nền giảm nhiệt độ và tăng độ ẩm không khí trong nhà, giảm hiệu ứng nhà kính trong môi trường giâm hom khi thời tiết khô nóng. Hệ thống thông gió tích cực khi thời tiết rét đậm, rét hại kéo dài.

7. Hệ thống bể chứa nước chìm và trạm bơm cải tiến được xây dựng trên nắp bê tông của bể, tự điều tiết nhiệt độ nước tưới theo điều kiện thời tiết có lợi cho sinh trưởng của cây giống và tiết kiệm điện năng, giảm chi phí xây dựng.

Phạm vi áp dụng là các cơ sở sản xuất giống cây lâm nghiệp bằng công nghệ giâm hom, nuôi dưỡng cây mạ từ nhân mô trên toàn quốc, đặc biệt hiệu quả ở các vùng khí hậu khắc nghiệt như miền Trung, chịu ảnh hưởng mạnh của gió tây nam khô nóng và gió mùa đông bắc lạnh.

Ngoài ra tiến bộ mới áp dụng trong mô hình trồng rừng gỗ lớn của dự án là cây Keo lai thực hiện mô hình được sản xuất bằng phương pháp nuôi cấy mô, khi đưa vào trồng rừng cây keo lai có bộ rễ cọc có thể chống chịu tốt hơn với hiện tượng gió bão. Giống sản xuất bằng phương pháp nuôi cấy mô sẻ ít bị dịch bệnh hơn và chất lượng gỗ phục vụ nguyên liệu chế biến cũng tốt hơn.

Hỗ trợ cho một số vườn ươm trên địa bàn vùng nguyên liệu gỗ rừng trồng sản xuất cây giống từ cây mầm keo lai mô để tạo nên cây giống chất lượng cao phục vụ trồng rừng gỗ lớn, đây là nhu cầu bức thiết trong giai đoạn hiện nay, muốn mở rộng quy mô rừng trồng chất lượng cao nhưng các đơn vị vườn ươm không thể cung ứng đủ lượng giống, tạo tính chủ động hơn cho các địa phương trong các phương án sản xuất rừng trồng gỗ lớn.

Các năm 2023, 2024 Trung tâm Khuyến nông Quảng Trị tiếp tục triển khai mỗi năm 01 vườn ươm, đảm bảo đến năm 2024 trên địa bàn tỉnh Quảng Trị có 03 vườm ươm cải tiến với năng lực vườn ươm sản xuất cây giống đảm bảo chất lượng với năng suất đạt ≥ 500.000 cây/năm/vườn. Hướng dẫn cho người dân thành thục trong việc ươm cây con từ cây mầm Keo lai mô.